Soru: “Çocuğum okumayı sevmiyor, ne yapmalıyım?”
Cevap: “Çocuğunuza evde ne sıklıkla kitap okuyorsunuz?”
Okuma sorunları, olması gerekenden çok daha büyük bir şeye dönüştürüldü. Çocukların iyi okuyucular olabilmeleri için OKUMALARI gerekir. HER GÜN. Ancak, bu okumanın çoğunun evde yapılması gerekiyor.
Sadece okullardaki müfredatla sınırlı kaldığında okuma eyleminin, kalıcı davranış haline gelmesi yeterli değil. Okul dışında da, evde bu davranışın desteklenmesi gerekiyor.
Birçok okulda çocuklardan okuduğu kitapları listelemeleri, sayfa sayılarını ve kitabı özetlenmesi isteniyor. Okuma eylemini yazmayla birleştirmek yazmayı sevmeyen çocuklarda okumaya karşı olumsuz tutuma neden olabiliyor. Geçen yıl ikinci sınıfa giden oğlum (7,5 yaşında) erken yaşlarda kitaplarla ve basılı eserlerle tanışıp kitapları çok sevmesine rağmen yazmayı sevmediği için kitap okumaya mesafeli durmuştu. Bu sorunun nedenini araştırdığımızda (ki çok uzun vaktimizi aldı sorunun kaynağını bulmak), yazmamak için kitap okumadığını söylemişti. Zorunlu yazma “ödevi” ortadan kalkınca kendiliğinden daha uzun sayfalar ve daha çok kitap okumaya başladı.
Ebeveynler doğrudan veya dolaylı olarak çocuklarına okumayı sevdirmeyi denerken bazen istemsiz olarak okumaya karşı kayıtsız kalmayı da öğretebilirler.
Bu durumda okumaya istekli olan çocukla okumaya mesafeli duran çocuk arasındaki fark nedir? Uygulama. Çocuklara okumayı sevdirmek için neler yapılabilir?
Her gün en az yirmi dakikayı çocuğunuzla birlikte kitap okuyamaya ayırın.
Okuma bilmeyen küçük çocuklara ebeveynin sesli kitap okuması gerekiyor.
Okumayı öğrenmiş okul çağındaki çocuklar, kitapları kendileri için okuyabilir ya da evdeki aile bireylerine (özellikle kardeşlerine) sesli olarak okuyabilir.
Eğer çocuğunuz kitapla geçirdiğiniz okuma eyleminden çabucak sıkılıyorsa onlarla kitaptaki görseller ya da metin hakkında sohbet edebilirsiniz.
Kitapları Ziyaret Edin
Kütüphaneye ya da bir kitapçıya gidin. İnternetten kitapları inceleyin.
Arkadaşlarından kitap ödünç almasını teşvik edin.
Farklı kitap türlerini inceleyip çocuğunuzun seveceği ya da ilgi duyduğu alanlara yönelik kitapları birlikte inceleyin.
Farklı metin türlerini deneyin, çocuğunuzun neyi sevip neyi sevmediğini öğrenmek için zaman ayırın.
Çizgi romanlar, dergiler, resimli kitaplar, şiir kitapları, kurgu dışı kitaplar veya bilimsel dergiler de çocuğunuzun ilgisini çekebilir. Değişik türlerle tanıştırın.
Çocukların kitaplarla ilişki kurmasına izin verin. Bazen bir köşeye çekilip sessizce sadece resimlerini inceleyebilir, bazen sadece ilk sayfayı okuyup kitabı kapatabilirler. Kitapla yeni ilişki kuran çocuklara biraz zaman verin.
Çocuklarınıza iyi bir okur modeli olmak için onların sizi kitap, dergi, gazete, resimli kitaplar okurken görmelerine ihtiyaçları vardır.
Okumayı modellemek, kitap okuma alışkanlığı kazandırmada oldukça etkilidir. Atalarımızın da dediği gibi; üzüm üzüme baka baka kararır. Çocuğunuz kitap okusun istiyorsanız öncelikle bunu sizin davranış haline getirmeniz gerekiyor.
Okuma alışkınlığını her yaşta kazandırmak mümkün. Ancak ne kadar erken o kadar iyi.
Ebeveyn olarak evde çocuklarla geçirdiğimiz süre içinde önceliğimiz elimizden telefonu düşürmemekse bu durumu yeniden gözden geçirmeliyiz. Elimize yapışan telefonun da bir model olduğunu hatırlamakta fayda var.
Çocuklarımızın gözü önünde ve onlara sesli kitap okumak sadece bir sorumluluk değil, aynı zamanda bir ayrıcalıktır.
Evin Her Yerine Kitaplar Koyun
Yapılan araştırmalar, bir evdeki kitap miktarının okuryazarlık becerileriyle ilgili olduğunu gösteriyor. Evimizin farklı odalarında kitap raflarımız var. Önceleri çocukların kitaplarını kendi odalarındaki raflarda tutardım. Yaşları ilerleyip evin bütün odalarında vakit geçirmeye başladıklarında kasıtlı olarak kitapları, dergileri gelişigüzel yerlere koydum. Mutfak masasında, çekmecelerde, koltuğun üzerinde vb. Etrafa bıraktığım kitaplar, dergiler onların ilgisini her zaman çekiyor. Birlikte oyun oynamaya ara verdiklerinde ya da hiç sebepsiz yere gözlerine iliştirdikleri bir kitabı, dergiyi alıp uzun süre o kitapla vakit geçirebiliyorlar. 4 yaşındaki kızım kitapların sayfalarını çevirmeyi, görselleri incelemeyi seviyor. Bazen aynı kitapta daha önce görmediği bir şeyi fark edince çok mutlu olup bizimle paylaşıyor. Henüz okuma bilmeyen kızımın tek başına kitapla geçirdiği süre ile okuma bilen oğlumun tek başına kitapla geçirdiği süre neredeyse aynı. Kitapla ilişki kurmak için illaki okuma bilmek gerekmiyor. Görsel okuma da okumanın bir parçasıdır.
Okumak, insanların yaşamla başa çıkma becerisini geliştirir. Olayları bakış açımızı şekillendirir, algımızı genişletir. Bu yüzden kitapları, dergileri evin her bir köşesinde görünür yerlere koyun.
Vazgeçmeyin!
Aynı kitabı defalarca kez okumanızı isteyebilirler
Siz sayfayı çevirirken; “bu sayfayı incelemem bitmedi,” diyerek uzun süre sizi bekletebilirler
Siz metni okurken yüzlerce soru sorup metinden uzaklaştırabilirler.
Eğer birden fazla çocuğa kitap okuyorsanız ve rekabet kurulu devreye girdiyse “ben göremiyorum, asıl ben göremiyorum o daha çok görüyor vb.” tartışmalar yaşanabilir.
Geç yatmak isteyen çocuklar, yatağa girmemek için okuduğunuz kitap sayısını ikiye, üçe katlayarak uykuya geçişi geciktirebilir.
Çocukların yaşları birbirine yakın ve küçükse kimin seçtiği kitabın ilk önce okunacağı, kitap seçimi de büyük bir tartışmaya neden olabilir.
Kitap alışverişi yaparken ya da kütüphaneden kitap alırken kardeşler ellerindeki kitapların sayısını karşılaştırıp azlık&çokluk tartışmasına başlayabilirler…
Yaşları birbirine yakın ve küçük iki çocukla kitap okumanın bazı dezavantajlarından aklıma gelenler bunlar. Bu maddeleri daha da çoğaltabiliriz. Burada önemli olan maddelerin sayısından ziyade ebeveyn olarak karşılaştığınız belki de sizi okumaktan yıldıran durumların olması. Yılmayın! Siz ebeveyn olarak sakin kalmaya, kararlı olmaya ve okumaya devam edin. Kitabı kapatıp, gitmeyin. Sabırlı olun. Kitap okumayı hem sizin için hem de çocuğunuz için dikkat çekici ve eğlenceli hale getirmenin yollarını araştırın. Çocukları her gün düzenli olarak okumaya teşvik edin.
Sizin evde çocuklarla kitap okuma konusunda tavsiyeleriniz, deneyimleriniz nelerdir?
Meryem ERMEYDAN
Türkçe Öğretmeni, Çocuk Kitabı Yazarı
https://www.instagram.com/meryemermeydan/